Rozliczenie konkubinatu - podział majątku konkubentów / w związku partnerskim
Jak rozdzielić majątek wspólny konkubentów / w związku partnerskim?
W polskim porządku prawnym brak uregulowań dotyczących konkubinatu / związku partnerskiego, czyli trwałego związku faktycznego. Fakt ten jest o tyle problematyczny, że obecnie coraz więcej osób rezygnuje z instytucji małżeństwa na rzecz właśnie konkubinatu. Aktualnie nie ma możliwości zastosowania regulacji prawnych dotyczących instytucji małżeństwa (rozwodu, w tym wspólności majątkowej i podziału majątku wspólnego małżonków) do konkubinatu. Tym samym rozstanie osób nie będących w formalnym związku małżeńskim nastręczać będzie więcej problemów prawnych przy rozliczaniu majątku konkubentów. Praktyka pokazuje, że bywa to trudniejsze niż podział majątku dorobkowego małżonków.
Jakie zatem przepisy będą miały zastosowanie przy podziale majątku?
Po rozpadzie konkubinatu / związku partnerskiego należy sięgać do ogólnych zasad kodeksu cywilnego, które nie uwzględniają wątków typowych dla małżeństwa. Dokonanie właściwego wyboru uzależnione będzie od okoliczności danej sprawy. Inaczej mówiąc, konkretny stan faktyczny warunkuje podstawę prawną roszczenia. Najczęściej jednak stosowane są regulacje prawne dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia oraz zniesienia współwłasności.
W sytuacji rozliczania konkubinatu w zakresie nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich zastosowanie znajda przepisy regulujące instytucję bezpodstawnego wzbogacenia, tj. art. 405 k.c. i następne. Przepisy te stanowią, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Oczywiście sięganie do tej regulacji konieczne jest jedynie w sytuacji, gdy konkubenci nie byli w stanie w drodze porozumienia dokonać rozliczenia nakładów.
Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny i judykatury, przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu należy stosować wtedy, gdy brak jest innej podstawy prawnej do rozliczenia konkubinatu, na jakiej możliwe byłoby przywrócenie równowagi majątkowej, naruszonej bez prawnego uzasadnienia, chyba że szczególne okoliczności faktyczne sprawy wskazują na istnienie innej podstawy prawnej tych rozliczeń, jak również wtedy, gdy inne środki połączone są z większymi trudnościami (wyrok SA w Szczecinie z dnia 31 października 2013 r.I ACa 423/13).
Majątek nabyty przez konkubentów wspólnie w trakcie trwania ich związku, a zatem zakupiony na zasadach współwłasności ułamkowej określonego prawa majątkowego, będzie natomiast rozliczany w oparciu o przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, tj. art. 210 i nast. k.c. W tym przypadku istotne jest wykazanie, że dane składniki majątku zostały nabyte w czasie trwania związku ze środków wspólnych oraz że wolą konkubentów było nabycia tych składników na współwłasność. W praktyce może to niejednokrotnie nastręczać wiele problemów, bowiem zakupu dokonuje zazwyczaj jeden z konkubentów.
Warto również wspomnieć, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego dzień wyroku jest podstawą podziału majątku zgromadzonego w związku partnerskim, z uwzględnieniem jego zużycia (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 18 stycznia 2017 r. V CSK 198/16).
W przypadku pytań jestem do dyspozycji.
Nasza kancelaria adwokacka z Wrocławia specjalizuje się w takich postępowaniach o podział majątku w konkubinacie. Obsługujemy klientów z całej polski i z zagranicy.
Adwokat Ewa Wąsowicz