Czy muszę iść do sądu za granicą? Jurysdykcja w windykacji zagranicznej

W praktyce wielu przedsiębiorców, którzy prowadzą handel zagraniczny, wcześniej czy później napotyka problem opóźnionych lub całkowicie niespłaconych należności. Kluczowe pytanie brzmi: czy musisz pozywać zagranicznego kontrahenta w jego kraju, czy możesz dochodzić zapłaty w Polsce? Odpowiedź zależy od tzw. jurysdykcji międzynarodowej, a jej prawidłowe ustalenie jest absolutnie kluczowe w każdej sprawie dotyczącej windykacji międzynarodowej.

 

Czy muszę iść do sądu za granicą?

 

W tym artykule omawiamy najważniejsze kwestie związane z jurysdykcją, analizujemy sytuacje, w których można uniknąć postępowania za granicą, oraz przedstawiamy praktyczne rekomendacje dla przedsiębiorców.

 

Jurysdykcja zagraniczna – co to właściwie znaczy?


Jurysdykcja to ustalenie, który krajowy sąd ma kompetencje do rozpoznania konkretnej sprawy. W kontekście dochodzenia należności od zagranicznego kontrahenta, jurysdykcja określa, gdzie należy wytoczyć powództwo.

W Unii Europejskiej podstawą prawną jest rozporządzenie Bruksela I bis (nr 1215/2012), które reguluje jurysdykcję i uznawanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych. Jeśli kontrahent działa poza UE – zastosowanie mają umowy międzynarodowe (np. konwencja z Lugano) lub przepisy krajowego prawa międzynarodowego.

 

Pozew przeciwko kontrahentowi zagranicznemu – gdzie go złożyć?


Zasadniczo pozew powinien zostać wniesiony do sądu właściwego dla siedziby pozwanego, czyli najczęściej w jego kraju. Oznacza to konieczność zaangażowania lokalnej kancelarii prawnej, tłumaczeń przysięgłych, a często także znaczących kosztów postępowania sądowego.

Jednak w wielu przypadkach istnieją realne podstawy prawne do złożenia pozwu w Polsce, co może znacząco uprościć i przyspieszyć proces windykacyjny.

 

Kiedy można dochodzić zapłaty w Polsce?


✅ Miejsce wykonania zobowiązania znajduje się w Polsce
Jeżeli np. polski przedsiębiorca wysłał towar z Polski, a płatność miała być dokonana na polski rachunek bankowy, sądem właściwym może być sąd polski – jako sąd miejsca wykonania umowy (art. 7 ust. 1 Bruksela I bis).

 

✅ Umowa zawiera klauzulę jurysdykcyjną
Najskuteczniejszym zabezpieczeniem interesów wierzyciela jest umieszczenie w umowie klauzuli o właściwości sądu polskiego.

Przykład skutecznej klauzuli:

„Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy będą rozpoznawane przez sąd właściwy dla siedziby wierzyciela.”

Dzięki temu – nawet jeśli kontrahent działa za granicą – możesz skutecznie dochodzić należności przed polskim sądem.

 

✅ Dłużnik posiada oddział lub majątek w Polsce
Jeżeli kontrahent zagraniczny ma zarejestrowany oddział lub prowadzi działalność na terytorium RP, możliwe jest dochodzenie roszczenia przed sądem polskim.

 

Kiedy trzeba złożyć pozew za granicą?


Musisz liczyć się z koniecznością prowadzenia postępowania w sądzie zagranicznym, jeśli:

  • nie zawarłeś w umowie zapisu na sąd polski,
  • miejscem wykonania umowy było wyłącznie państwo kontrahenta (np. usługi realizowane za granicą),
  • kontrahent nie posiada majątku ani żadnych powiązań z Polską.

W takich przypadkach warto rozważyć skorzystanie z lokalnej kancelarii partnerskiej oraz dokładne przygotowanie dokumentacji – najlepiej z pomocą prawnika doświadczonego w windykacji międzynarodowej.

 

Europejski Nakaz Zapłaty – szybka windykacja w Unii Europejskiej


W przypadku dłużników mających siedzibę w UE możesz skorzystać z tzw. Europejskiego Nakazu Zapłaty (ENZ) – procedury uproszczonej i bez rozprawy, prowadzonej na podstawie wypełnionych formularzy.

 

Korzyści ENZ:

  • szybka procedura (zwykle bez udziału stron),
  • niski koszt postępowania,
  • orzeczenie jest automatycznie wykonywalne w całej UE (bez dodatkowego postępowania uznaniowego),
  • możliwość dochodzenia należności nawet przy niskich kwotach.

To jedno z najlepszych narzędzi windykacyjnych, szczególnie gdy zależy Ci na czasie i efektywności działania.

 

Jak zabezpieczyć się przed sporem o jurysdykcję?


Dla każdego przedsiębiorcy prowadzącego działalność międzynarodową, absolutnym standardem powinno być:

  • umieszczanie klauzuli jurysdykcyjnej w umowie,
  • wskazanie polskiego prawa jako prawa właściwego dla umowy,
  • precyzyjne określenie miejsca wykonania świadczenia (np. dostawy, płatności).

Dzięki temu, w razie sporu, nie stracisz miesięcy (ani tysięcy złotych) na próby ustalania, w którym kraju możesz rozpocząć postępowanie.

 

Windykacja międzynarodowa z głową


Choć domyślnie pozew przeciwko zagranicznemu kontrahentowi składa się w jego kraju, istnieje wiele wyjątków pozwalających na dochodzenie roszczeń w Polsce. Warto znać swoje prawa, ale przede wszystkim – zadbać o prewencję już na etapie zawierania umowy.

Jeśli masz problem z odzyskaniem pieniędzy od firmy zagranicznej – nie zwlekaj. Im szybciej podejmiesz działania, tym większa szansa na skuteczne zakończenie sprawy.

 

Potrzebujesz pomocy w windykacji zagranicznej?


Od lat skutecznie reprezentujemy klientów w sprawach dotyczących dochodzenia należności od kontrahentów z UE i spoza UE. Oferujemy:

  • analizę jurysdykcji i umowy handlowej,
  • przygotowanie pozwów krajowych i zagranicznych,
  • prowadzenie postępowań o Europejski Nakaz Zapłaty,
  • współpracę z kancelariami partnerskimi w całej Europie.