Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – ile można żądać?

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – ile można żądać

Kwota zadośćuczynienia za doznaną krzywdę zależy od wielu czynników i jest ustalana indywidualnie w każdej sprawie.

Zaczniem od tego czym jest zadośćuczynienie?

Zadośćuczynienie to świadczenie pieniężne, które ma na celu wynagrodzenie szkody niemajątkowej (krzywdy), czyli bólu fizycznego i cierpienia psychicznego, jakie poniosła osoba poszkodowana. Jego celem jest złagodzenie skutków doznanej krzywdy, a nie pokrycie rzeczywistych strat materialnych – za straty materialne należy się odszkodowanie.

Od czego zależy wysokość zadośćuczynienia?

Nie ma sztywno określonych stawek, ponieważ sąd każdorazowo rozpatruje sprawę indywidualnie. Wysokość zadośćuczynienia zależy przede wszystkim od:

1. Skali doznanej krzywdy

Intensywność i czas trwania cierpienia fizycznego i psychicznego
Rodzaj i rozmiar obrażeń ciała
Trwałe skutki urazu (np. kalectwo, oszpecenie, ograniczenia ruchowe)
Wpływ krzywdy na codzienne życie i możliwość wykonywania pracy

2. Skutków krzywdy dla poszkodowanego

Utrata zdolności do pracy zarobkowej
Pogorszenie jakości życia (np. niemożność uprawiania sportu, życia rodzinnego)
Konieczność leczenia psychologicznego lub psychiatrycznego

3. Stopnia winy sprawcy

Czy sprawca działał umyślnie czy z rażącym niedbalstwem
Czy doszło do naruszenia dóbr osobistych (np. zniesławienie, naruszenie prywatności)
Czy krzywda wynikała z wypadku komunikacyjnego, błędu lekarskiego, przestępstwa itp.

4. Orzecznictwa sądowego

Sądy często odnoszą się do wcześniejszych wyroków w podobnych sprawach. W Polsce zadośćuczynienia przyznawane przez sądy mogą wynosić od kilku do kilkuset tysięcy złotych, a w wyjątkowych przypadkach – nawet wielomilionowe zadośćuczynienia.

5. Sytuacji życiowej poszkodowanego

Wiek poszkodowanego (np. dziecko, osoba starsza)
Czy krzywda spowodowała utratę szans na rozwój zawodowy lub osobisty
Czy konieczna jest długotrwała rehabilitacja lub leczenie

Jak uzyskać zadośćuczynienie za doznaną krzywdę?

Proces uzyskania zadośćuczynienia zależy od rodzaju krzywdy (np. śmierć bliskiej osoby, wypadek, błąd medyczny, zniesławienie). Ogólny schemat postępowania wygląda następująco:

Ustalenie podstawy roszczenia

Najpierw należy sprawdzić, czy istnieje podstawa prawna do żądania zadośćuczynienia. Przysługuje ono m.in. w przypadku:

Śmierci bliskiej osoby (art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego)
Uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (art. 445 K.C.)
Naruszenia dóbr osobistych (art. 448 K.C.)
Błędu medycznego, wypadku komunikacyjnego lub innego czynu niedozwolonego

Zgromadzenie dowodów

Aby skutecznie dochodzić roszczenia, należy przygotować odpowiednie dokumenty potwierdzające:

W przypadku śmierci bliskiej osoby: akt zgonu, dowody na istnienie bliskiej więzi (np. zdjęcia, korespondencja), opinie psychologiczne
W przypadku urazu: dokumentacja medyczna, opinie lekarskie, rachunki za leczenie, świadectwa rehabilitacji
W przypadku naruszenia dóbr osobistych: dowody naruszenia (np. wpisy na portalach społecznościowych, artykuły prasowe)

Złożenie wniosku o zadośćuczynienie do ubezpieczyciela lub sprawcy

Jeśli sprawca miał ubezpieczenie (np. OC komunikacyjne), należy zgłosić roszczenie do jego ubezpieczyciela. W przypadku błędu medycznego wniosek można złożyć do szpitala lub lekarza.

W treści wniosku powinny znaleźć się:
✔ Opis zdarzenia
✔ Wskazanie sprawcy
✔ Wysokość żądanego zadośćuczynienia
✔ Załączniki potwierdzające krzywdę

Negocjacje z ubezpieczycielem lub sprawcą - od czego zacząć?

Ubezpieczyciel często zaproponuje niższą kwotę niż oczekiwana. Warto wtedy negocjować i w razie potrzeby skorzystać z pomocy prawnika.

Postępowanie sądowe

Jeśli ubezpieczyciel lub sprawca nie chce wypłacić zadośćuczynienia lub proponuje zbyt niską kwotę, można złożyć pozew do sądu.

Pozew powinien zawierać:

Oznaczenie stron (powód – osoba poszkodowana, pozwany – sprawca lub ubezpieczyciel)
Opis zdarzenia i poniesionej krzywdy
Wysokość żądanego zadośćuczynienia
Dowody potwierdzające krzywdę

Sprawy sądowe mogą trwać kilka miesięcy lub nawet lat, ale w wielu przypadkach kończą się korzystnym dla poszkodowanego wyrokiem.

Czy warto skorzystać z pomocy prawnika w sprawie o zadośćuczynienie?

Jeśli sprawa jest skomplikowana (np. duże zadośćuczynienie za śmierć bliskiej osoby, błąd medyczny), warto skorzystać z pomocy adwokata. Pomoc prawna może zwiększyć szanse na uzyskanie wyższego świadczenia.

Przedawnienie roszczenia o zadośćuczynienie

Roszczenie o zadośćuczynienie, podobnie jak inne roszczenia cywilne, ulega przedawnieniu. Oznacza to, że po upływie określonego czasu nie można skutecznie dochodzić swoich praw przed sądem.

Okres przedawnienia roszczeń za zadośćuczynienie – od czego zależy?

1. Zadośćuczynienie za czyn niedozwolony (np. wypadek, błąd medyczny)

3 lata – jeśli poszkodowany wie o szkodzie i osobie zobowiązanej do naprawienia krzywdy (art. 442(1) § 1 Kodeksu cywilnego)
Najpóźniej 10 lat od zdarzenia – nawet jeśli poszkodowany nie wiedział wcześniej, ale termin liczony jest od dnia zdarzenia

2. Wypadki komunikacyjne

3 lata od dnia wypadku lub od momentu dowiedzenia się o sprawcy
Jeśli szkoda wynika z przestępstwa (np. wypadek spowodowany przez pijanego kierowcę) – 20 lat od dnia zdarzenia

3. Zadośćuczynienie za śmierć bliskiej osoby

3 lata od dnia, w którym osoba uprawniona dowiedziała się o sprawcy i zdarzeniu
20 lat od dnia zdarzenia, jeśli śmierć nastąpiła w wyniku przestępstwa

4. Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych (np. zniesławienie, naruszenie prywatności)

3 lata od dnia naruszenia lub od momentu, gdy poszkodowany dowiedział się o sprawcy

Czy można przerwać bieg przedawnienia?

Tak, bieg przedawnienia można przerwać, np. poprzez:
✔ Wniesienie pozwu do sądu
✔ Wezwanie do zapłaty skierowane do sprawcy lub ubezpieczyciela
✔ Podjęcie mediacji

Po przerwaniu przedawnienia termin liczy się na nowo.

Co zrobić, jeśli termin przedawnienia minął?

Można próbować negocjować z ubezpieczycielem, ale jeśli termin upłynął, sprawca może odmówić wypłaty.
W wyjątkowych przypadkach sąd może uznać, że podniesienie zarzutu przedawnienia przez sprawcę jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. jeśli poszkodowany był w ciężkim stanie zdrowia i nie mógł wcześniej dochodzić swoich praw).