odszkodowanie za represje komunistyczne

Zadośćuczynienie za represje komunistyczne – dziedziczenie

Zadośćuczynienie i odszkodowanie za represje komunistyczne (PRL)

Kto dziedziczy takie roszczenia, komu należą się po śmierci osoby represjonowanej?

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji.

 

WSTĘPNA ANALIZA SPRAWY PRZEZ ADWOKATA JEST BEZPŁATNA

 

W razie śmierci osoby represjonowanej, uprawnienie do odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przechodzi jedynie na osoby ściśle wymienione w art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, a więc na:

  • małżonka
  • dzieci
  • rodziców

Z kręgu tego wyłączone są zaś kolejno osoby, które ewentualnie są spadkobiercami wyżej powołanych małżonka, dzieci i rodziców.

 

 

Wnuki osób represjonowanych często zadają następujące pytanie:

Czy o zadośćuczynienie i odszkodowanie po zmarłych represjonowanych (dziadkach), wnuki po śmierci w/w uprawnionych nie mogą dochodzić świadczeń?

 

Odpowiedź na wyżej postawione pytanie nie jest prosta i wymaga naświetlenia wypracowanych przez kilka lat niestety rozbieżnych linii orzeczniczych sądów powszechnych oraz poglądów doktryny.

 

Zadośćuczynienie i odszkodowanie za represje komunistyczne dotyczące masy spadkowej świadczenia - Wyrok Sądu Najwyższego

 

W jednej z uchwał Sąd Najwyższy wskazał, że w przypadku osoby represjonowanej roszczenia odszkodowawcze wchodzą w skład masy spadkowej — natomiast roszczenie o zadośćuczynienie tylko pod warunkiem faktycznego nabycia uprawnienia przez osobę represjonowaną, i pod warunkami określonymi w art. 445 par. 3 kc (uchwała 7 sędziów SN z 5 października 1995 r., I KZP 23/95). Co to w praktyce oznacza? Otóż zgodnie z poglądem wyrażonym w w/w uchwale, uprawnienia do odszkodowania (za szkodę materialną) represjonowanego podlega dziedziczeniu bez względu na wcześniejsze działania spadkodawców w tym zakresie. Natomiast prawo do zadośćuczynienia (za szkodę niematerialną, krzywdę) podlega dziedziczeniu tylko w sytuacji, gdy roszczenie to zostało uznane na piśmie (zapadł wyrok sądowy o przyznaniu takiego zadośćuczynienia) albo gdypowództwo zostało wytoczone za życia spadkodawcy (a więc uprawnionego z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej). Możemy sobie zatem wyobrazić sytuację, w której uprawniony (małżonek, dziecko, rodzic represjonowanego) składa do sądu wniosek o zadośćuczynienie za represje i niedługo potem umiera. Co się dalej dzieje z tym zgłoszonym już do sądu roszczeniem? Otóż zgodnie z wyżej przywołanym poglądem SN, z uwagi na fakt wytoczenia powództwa jeszcze za życia spadkodawcy uprawnienie to jest dziedziczone na zasadach ogólnych a więc przechodzi na spadkobierców jako jeden ze składników masy spadkowej.

Jednak jak wspomniałam powyżej, orzecznictwo w omawianym zakresie nie jest jednolite — w licznych wyrokach i uchwałach kwestie katalogu osób uprawnionych traktowano bardzo odmiennie, często zalicza się do nich spadkobierców osób wskazanych w art. 8 ust. 1 ustawy (np. uchwała SN z 6 maja 1992 r., I KZP 13/92 lub uchwała SN z 28 lipca 1994 r., I KZP 17/94, uchwała 7 sędziów SN z 27 stycznia 1993 r., I KZP 35/92).

Istnieją też orzeczenia, w których sądy kategorycznie odmawiają prawa do roszczeń odszkodowawczych wynikających z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej osobom spoza kręgu uprawnionych wymienionych ściśle w tym przepisie. Sąd Apelacyjnyw Katowicach - II Wydział Karny w postanowieniu z dnia 24 stycznia 2018 r. (II AKz 874/17) stwierdził, że „przepis art. 8 ust. 1 ustawy lutowej jest odrębnym źródłem praw o charakterze obligacyjnym. Niewątpliwie roszczenia przewidziane w tym przepisie mają charakter roszczeń deliktowych, jednak norma ta jest przepisem szczególnym, wskazującym precyzyjnie krąg osób uprawnionych do dochodzenia roszczeń po zmarłej osobie represjonowanej. Z przepisu tego w żaden sposób nie wynika, by roszczenie to przechodziło na innych spadkobierców osoby zmarłej, aniżeli te, które wskazuje przepis art. 8 ust. 1 cyt. ustawy. Szczególna regulacja zawarta w tym przepisie stanowi wyraz troski ustawodawcy, aby uprawnienia przewidziane w tej ustawie przeszły na rzecz osób najbliższych, za które uznał on dzieci, małżonka i rodziców, które nota bene mogą należeć do kręgu spadkobierców.”

Jak z powyższego wynika, ocena, czy w danym przypadku istnieją szanse na skorzystanie z uprawnień do odszkodowania i zadośćuczynienia wynikających z ustawy lutowej przez spadkobierców osób uprawnionych pozostaje kwestią dosyć niejednoznaczną. Nie mniej jednak istnieją możliwości, aby dochodzić tych roszczeń również przez osoby spoza kręgu uprawnionych z ustawy.

 

Zadośćuczynienie i odszkodowanie za represje komunistyczne - Pomoc Adwokata

 

Należy jednak wiedzieć, że każdy przypadek jest inny i zawsze dobrze jest wcześniej zasięgnąć fachowej opinii, aby nie narażać się na niepotrzebne koszty postępowania. Jeśli mają Państwo problem związanym z opisywanym tematem, serdecznie zapraszamy do skorzystania z naszych usług.

Masz pytanie dotyczące dochodzenia zadośćuczynienia i odszkodowania za represje komunistyczne, za poniesioną szkodę i krzywdę? Skontaktuj się z naszą Kancelarią Adwokacką, posiadamy duże doświadczenie w dochodzeniu od Skarbu Państwa odszkodowań. Nasza kancelaria adwokacka mieści się we Wrocławiu, ale obsługujemy klientów z całej Polski i z zagranicy.

 

Zapraszam do współpracy

Adwokat Ewa Wąsowicz tel. +48 726 670 454